Czym jest sen?

Korzyści dobrego snu

Spanie zapisane jest w naszych genach. Rytm życia, rytm dobowy organizmu kontrolowany jest przez wewnętrzny „zegar biologiczny” , który określa czas aktywności fizycznej i czas spoczynku. Reguluje nasze najważniejsze czynności życiowe: sen, czuwanie, temperaturę ciała, ciśnienie krwi, produkcję hormonów, w tym melatoniny (hormonu ciemności), wydzielanie soków trawiennych, procesy odpornościowe. W 2017 r. przyznano Nagrodę Nobla naukowcom, którzy odkryli molekularne mechanizmy kontroli rytmów okołodobowych u organizmów żywych, w tym ludzi.

• Człowiek wyspany żyje dłużej;
• Jest zadowolony z życia;
• Skoncentrowany na tym, co tu i teraz;
• Efektywnie pracuje i mniej oszukuje;
• Lepiej się odżywia;
• Lepiej zapamiętuje;
• Jest bardziej twórczy i skuteczny przy samokontroli.

Zanieczyszczenie światłem i choroby związane z zakłóceniem snu

Dawniej wstawaliśmy z kurami i kładliśmy się spać z kurami, ten rytm wyznaczały wschody i zachody Słońca. Dziś już tak łatwo nie jest, ponieważ zewsząd otacza nas sztuczne światło, a nie chodzi tu tylko o żarówki ale też o światło komputera, telewizora czy tabletu. Mówi się o tzw. skażeniu światłem sztucznym (obecności światła sztucznego w niewłaściwych porach i ilościach), które ma kolosalne znaczenie dla naszego zdrowia i życia, bowiem wywołuje niekorzystne zaburzenia snu. Naukowcy zebrani w 2006 r. na konferencji w amerykańskim National Institute of Environmental Health Sciences uznali, że chorobami cywilizacyjnymi o przypuszczalnym związku ze skażeniem światłem są nowotwory, zaburzenia metabolizmu prowadzące do cukrzycy typu 2 i otyłości oraz depresja [1].

Korzystanie w nocy z tabletu emitującego niebieskie światło LED powoduje znaczne obniżenie poziomu melatoniny. Nasze oko wychwytuje bowiem ten błękit, który imituje błękit poranka, zatem dociera do nas informacja: „wstawaj, szkoda dnia!”, mimo, iż jest np. godzina 23.00 w nocy i będziemy mieć problem z zasypianiem.

Innym, negatywnym zwyczajem, jest zostawianie światła na noc w sypialni, szczególnie dzieciom, by nie bały się ciemności, gdy się obudzą. Badania dowiodły, że światło w sypialni to prosta droga do rozwoju otyłości . Te same badania wskazują, że niedobór snu prowadzi do otyłości, bowiem wprowadza nienaturalne pory posiłków. Skrócenie czasu snu z 8 do 7 godzin nie wywołuje dramatycznej zmiany, ale już do 6 godzin powoduje problem z funkcjonowaniem, szczególnie w przypadku wysiłku umysłowego. Po kilku dniach stałego skracania skutki są już bardzo widoczne. Gdy skrócimy sen do mniej niż 5 godzin, zaczyna się dziać w naszym organizmie bardzo źle. Udowodniono, że uniemożliwienie ludziom uśnięcia, po 32 godzinach sprawia, że przestają funkcjonować. Bez snu człowiek umiera po 2 miesiącach.

Co ciekawe, zbyt długi sen też nie jest wskazany. Zarówno za krótki sen (trwający mniej niż 6 godzin) jak i zbyt długi (trwający więcej niż 8-9 godzin) sprzyjają rozwojowi cukrzycy [2].

W 2007 r. jedna z agend Światowej Organizacji Zdrowia, Międzynarodowa Agencja ds. Badań nad Rakiem, zaliczyła zaburzenia snu do czynników rakotwórczych.

Pracownicy Instytutu Badań nad Stresem Uniwersytetu Sztokholmskiego wskazują, że zaburzenia snu i odpoczynku to przy problemach ze snem podstawowe kwestie. Osoby, które dobrze śpią całe życie, potrafią znaleźć czas na odpoczynek i regenerację swoich zasobów, umiejętnie zarządzając aktywnością ciała i umysłu, mniej ulegają długotrwałemu, szkodliwemu stresowi.

[1] Skwarło-Sońta K., 2015, Skażenie światłem: co dziś wiemy o jego wpływie na funkcjonowanie organizmu człowieka?, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, tom 64, nr 4, Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika.

[2] Reutrakul A., Van Cauter E., 2014, Interactions between sleep, circadian function, and glucose metabolism: implications for risk and severity of diabetes. Ann. NY Acad. Sci. 1311, 151-173 w: Skwarło-Sońta K., op. cit.